Stelpboerderij in Friesland.
In Friesland zijn er twee soorten boerderijen die veel voorkomen in de provincie. Dit zijn de kop-hals-rompboerderij en stelpboerderij. De stelpboerderij, ook wel afgekort tot stelp(stjelp op zijn Fries), kent zijn oorsprong in Friesland. De stelpboerderij is de voornaamst voorkomende boerderijen in Friesland. Hoofdzakelijk doordat de stelpboerderij goedkoper was om te bouwen dan de kop-hals-rompboerderij. De constructie van de stelpboerderij bestond uit minder gedeeltes waardoor de bouwkosten een stuk lager waren. De eerste stelpboerderijen werden al in de 17e en 18e eeuw gebouwd. Maar de stelpboerderij was vooral in trek in de periode 1890 en 1940. De eenvoud van het woon- en bedrijfsgedeelte onder een dak sprak boeren aan. Het woon- en bedrijfsgedeelte wordt veelal gescheiden middels een brandmuur. Tot ver in de twintigste eeuw werden er stelpboerderijen gebouwd. Een kenmerkende iets van ‘jongere’ stelpboerderijen zijn dakkappelen voor de slaapkamers boven het woongedeelte.
Stelpboerderij, niet te verwarren met de stolpboerderij.
Stelp of stolp? Ondanks dat de namen niet veel van elkaar verschillen, en beide boerderijen op elkaar zijn geïnspireerd, zijn er wel andere kenmerken waardoor de twee boerderijen zijn te onderscheiden. De stolpboerderij is voornamelijk te vinden in Noord-Holland en is te herkennen aan hun vierkante plattegrond en piramide achtige daken. Stelpboerderijen zijn daarentegen vaak langwerpig in plattegrond doordat er meerdere gebinten aanwezig zijn. De reden dat de Friese stelpboerderij langer is dan de stolpboerderijen heeft als reden dat de Friezen een grotere boerderij nodig hadden.
Stelpboerderij voor de Friese zuivelproductie.
Door de eeuwen heen groeide de reputatie van Friese zuivelproducten. Door deze ontwikkeling stond de melkproductie centraal bij Friese boerderijen. Echter ondervonden Friese boeren een terugkerend probleem van melk en zuivel, namelijk de korte houdbaarheid. Uit dit probleem werd als oplossing de voorloper van de koelkast bedacht, de melkkelder. Door de melkkelder lager te plaatsen dan het landschap kon zuivel koel worden bewaard. De melkkelder bij stelpboerderijen zijn veelal geplaatst onder het woongedeelte. Boven de melkkelder bevindt zich de opkamer welke vaak iets hoger ligt dan de overige ruimtes.
Landelijk wonen in een stelpboerderij?
Nieuwsgierig naar het wonen in een stelpboerderij in Friesland? Bekijk ons huidige aanbod, wie weet staat uw droomboerderij bij ons te koop. Als agrarisch makelaar in Friesland krijgen wij geregeld nieuw aanbod, houd daarom onze website in de gaten. Of schrijf u in als zoeker bij Brandsma agrarisch vastgoed.